Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn giải trình về lương giáo viên và học phí

Lương giáo viên không đủ trang trải cuộc sống

Theo thống kê từ hệ thống cơ sở dữ liệu ngành Giáo dục, năm học 2021 - 2022, cả nước có 16.265 giáo viên nghỉ việc, chuyển việc ra khỏi ngành Giáo dục; trong đó số giáo viên công lập nghỉ việc là 10.407 người, số giáo viên ngoài công lập nghỉ việc là 5.858 người (ở cả 4 cấp: Mầm non, tiểu học, THCS và THPT).

Giáo viên nghỉ việc, chuyển việc ra khỏi ngành chủ yếu tập trung ở các  vùng có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, ở đó giáo viên có nhiều  sự lựa chọn để chuyển đổi nghề nghiệp với mức thu nhập cao hơn. Một số ít địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, số giáo viên nghỉ việc cũng nhiều hơn các địa phương khác. 

Lý giải số giáo viên công lập nghỉ việc cao gần gấp đôi giáo viên ngoài công lập, theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn là do chế độ, chính sách về tiền lương còn nhiều bất cập, lương giáo viên chưa đủ để trang trải cuộc sống. Hiện nay, giáo viên công tác trong 5 năm đầu có thu nhập bình quân từ lương và phụ cấp khoảng 6 triệu đồng/tháng; trong khi đó, chi phí thiết yếu cho cuộc sống khá cao. Mặt khác, sự phát triển của các thành phần kinh tế trong thời kỳ đổi mới đã tạo ra nhiều cơ hội lựa chọn việc làm khác cho đội ngũ giáo viên. 

Bên cạnh đó, một số cơ sở giáo dục chậm đổi mới trong quản lý, áp lực công việc đối với giáo viên còn lớn, làm hạn chế sự sáng tạo của giáo viên. Cơ sở vật chất các trường công lập chưa đáp ứng được nhu cầu hoạt động nghề nghiệp của giáo viên; tác động của nền kinh tế thị trường... cũng là những lý do dẫn đến một số giáo viên bỏ nghề và tìm kiếm cơ hội việc làm khác. 

Để hạn chế tình trạng giáo viên nghỉ việc, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đề nghị Quốc hội cho phép xây dựng Luật Nhà giáo nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tiêu chuẩn, tuyển dụng, quản lý, đãi ngộ, tôn vinh… phù hợp với vai trò, vị trí quan trọng, đặc thù lao động nghề nghiệp của nhà giáo. Thêm nữa, Nhà nước cần quan tâm tới chính sách tiền lương và các chế độ ưu đãi khác của viên chức giáo dục để tiền lương và thu nhập cơ bản đáp ứng được nhu cầu của cuộc sống. Đặc biệt, đối với giáo viên mới vào nghề, giáo viên hợp đồng cần có chính sách hỗ trợ để đảm bảo thu nhập không thấp hơn lương tối thiểu vùng; giáo viên được hưởng phụ cấp ưu đãi, các khoản hỗ trợ học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng dạy học… 

Ngoài chính sách chung của Nhà nước, các địa phương cần căn cứ điều kiện cụ thể để có các chính sách hỗ trợ khác về thu nhập, cơ sở vật chất, nhà công vụ, đi lại… cho giáo viên....

Đề xuất chính sách học phí năm học 2022 - 2023 phù hợp

Theo lộ trình học phí tại Nghị định số 81/2021/NĐ-CP, dự kiến đến năm  2025 tính đủ chi phí giáo dục đại học công lập, đến năm 2030 tính đủ chi phí giáo  dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập. Riêng đối với đơn vị tự bảo đảm chi  thường xuyên hoặc tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư được áp dụng mức trần học phí gấp 2 hoặc 2,5 lần đơn vị chưa tự bảo đảm chi thường xuyên nên cơ  bản đã bù đắp được chi phí theo yêu cầu của Nghị quyết số 19-NQ/TW. 

Năm học 2022 – 2023, Bộ GD&ĐT đã chủ động, tích cực phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương nghiêm túc thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Phó Thủ tướng Chính phủ trong việc rà soát, đánh giá tác động của việc tăng học phí tới học sinh, sinh viên, hộ gia đình thu nhập thấp, có hoàn cảnh khó khăn, đề xuất chính sách học phí năm học 2022 - 2023 phù hợp, ưu tiên kiểm soát lạm phát. 

Bộ GD&ĐT đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về học phí đối với cơ sở giáo dục và đào tạo công lập năm học 2022 - 2023 (đã xin ý kiến góp ý của các thành viên Chính phủ), theo đó dự kiến học phí của các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập như sau:

Đối với cơ sở giáo dục chưa tự bảo đảm chi thường xuyên: Giữ ổn định  mức thu học phí năm học 2022 - 2023 bằng mức học phí của năm học 2021 - 2022  do HĐND tỉnh đã ban hành áp dụng tại địa phương. Trường hợp địa  phương tăng học phí năm học 2022 - 2023 thì ngân sách địa phương đảm bảo phần chênh lệch tăng thêm so với số thu học phí năm học 2021 - 2022. Mức hỗ  trợ cho từng cơ sở giáo dục do địa phương xem xét quyết định.  

Đối với cơ sở giáo dục tự bảo đảm chi thường xuyên: Cơ sở giáo dục tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư thì cơ sở giáo dục xây dựng mức thu học phí trên cơ sở định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí, trình UBND để đề nghị HĐND cấp tỉnh xem xét phê duyệt; khuyến khích các địa phương bố trí ngân sách tăng chi thường xuyên cho các cơ sở giáo dục. 

Đối với học phí của các cơ sở giáo dục đại học và các cơ sở giáo dục nghề  nghiệp công lập: Giữ ổn định mức thu học phí năm học 2022 - 2023 bằng mức thu học phí của năm học 2021 - 2022 do cơ sở giáo dục đã ban hành theo quy định  của Nghị định số 81; Nhà nước cấp bù tiền miễn, giảm học phí theo mức trần học phí năm học 2021 - 2022 đã quy định tại Nghị định số 81/2021/NĐ-CP. Khuyến khích các địa phương bố trí và huy động các nguồn lực hợp pháp để thực hiện việc hỗ trợ tiền đóng học phí năm học 2022- 2023 đối với học sinh, sinh viên đang theo học các ngành, nghề đào tạo đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các ngành nghề bị tác động do dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế - xã hội theo tinh thần Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/1/2022 của Chính phủ về Chương  trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.