Căng thẳng tỷ giá và lãi suất: Đẩy mạnh hơn nữa các giải pháp

Báo cáo thực hiện Nghị quyết số 62/2022/QH15 về hoạt động chất vấn, Nghị quyết số 63/2022/QH15 về Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV (lĩnh vực ngân hàng) gửi về Quốc hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, vẫn còn nhiều khó khăn như áp lực lạm phát có xu hướng tăng, do giá nguyên vật liệu thế giới tăng, chi phí vận chuyển tăng, nguồn cung gián đoạn và tác động trễ của chính sách tiền tệ, tài khóa nới lỏng của các nước từ năm 2020.

Đồng thời, lãi suất cho vay đã giảm ở mức thấp và đang tăng trở lại chủ yếu do cầu tín dụng gia tăng khi kinh tế tăng trưởng trở lại; lãi suất tiền gửi có xu hướng tăng; tỷ giá USD/VND có xu hướng gia tăng, gây sức ép lên lãi suất tiền VND.

Thống đốc cũng cho biết, áp lực lên vốn tín dụng ngân hàng tăng cao trong bối cảnh nền kinh tế cần vốn để phục hồi nhưng các nguồn vốn khác diễn biến không thuận lợi. Cụ thể, thị trường vốn đang tồn tại một số vấn đề và chưa phát triển tương xứng với vai trò cung cấp vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế; đăng ký vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài so với cùng kỳ năm 2021 và kiều hối có xu hướng giảm.

Tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam có xu hướng tăng nhanh, đặc biệt từ năm 2020, tiềm ẩn rủi ro đối với hệ thống tài chính. Các tổ chức quốc tế (Quỹ Tiền tệ quốc tế - IMF, Ngân hàng Thế giới - WB), tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc gia đều cảnh báo về tỷ lệ này của Việt Nam.

Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) nhận định, mặt bằng lãi suất huy động có thể tiếp tục tăng trong các tháng cuối năm 2022 với một số lý do. Đó là: Nhu cầu tín dụng tăng khi nền kinh tế phục hồi; thanh khoản thị trường chịu nhiều áp lực khi tăng trưởng huy động không theo kịp tăng trưởng tín dụng; nhu cầu tiền mặt mùa Tết Nguyên Đán tăng cao vào cuối năm sẽ tiếp tục gây áp lực lên thanh khoản hệ thống.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng, cho rằng, sức ép tăng lãi suất đang rất lớn. Dù NHNN đã nới biên độ tỷ giá USD/VND nhằm góp phần giảm áp lực tăng lãi suất, song từ nay đến cuối năm, nhiều khả năng các ngân hàng sẽ tiếp tục tăng lãi suất cho vay.

Với tỷ giá, theo ông Hiếu, tỷ giá USD/VND tăng ở mức 6 - 7% trong năm nay là mức biến động phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện nay, không tác động quá lớn đến hoạt động xuất nhập khẩu và kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rủi ro với thị trường ngoại hối bởi đồng USD được dự báo trong xu hướng tăng cao trong khi dư địa can thiệp thị trường ngoại hối của NHNN đang hẹp dần.

Theo nhóm nghiên cứu của SSI, thách thức hiện nay là các biện pháp can thiệp từ NHNN sẽ là “khá hạn chế”, khi dự trữ ngoại hối không còn quá dồi dào. “Còn nếu tăng lãi suất quá mạnh cũng sẽ tác động lớn đến trạng thái ổn định của nền kinh tế, vốn đang ở vị thế khá khó khăn”, báo cáo của SSI nhận định.

Theo chuyên gia Hồ Quốc Tuấn, với sức ép từ điều hành tỷ giá, lãi suất tăng cao có trường hợp lên tới 9% thì còn rất ít dư địa để hỗ trợ DN. Ông Tuấn cho biết, NHNN sẽ phải cố gắng hài hòa hai biến số lãi suất và tỷ giá trong tầm khống chế vì lãi suất tăng quá mạnh thì DN sẽ rất khó khăn và nền kinh tế, tỷ giá tăng quá mạnh thì có nguy cơ dẫn đến vòng xoáy kỳ vọng tỷ giá - lạm phát - phá giá. Áp lực lên những tháng cuối năm và những tháng đầu năm sau sẽ lớn, cho đến khi lãi suất USD ngừng tăng và chỉ số USD Index quay đầu.

Khi không còn nhiều “dư địa” giữ mặt bằng lãi suất ở mức thấp, nhiều ý kiến mong rằng, các chính sách hỗ trợ khác sẽ được Chính phủ và các bộ, ngành đẩy mạnh hơn nữa để giúp DN vượt qua khó khăn.

Theo các chuyên gia, khi chính sách tiền tệ không còn nhiều “dư địa” để giữ lãi suất ở mức thấp thì cần vận dụng các giải pháp khác để hỗ trợ DN nói riêng, qua đó thúc đẩy sự hồi phục của nền kinh tế. Theo đó, có thể tăng liều lượng các chính sách hỗ trợ về tài khóa, như giảm thuế, phí. Đồng thời, triển khai hiệu quả gói hỗ trợ lãi suất 2%, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công...