Cơ hội phát triển công nghiệp ô tô tại Việt Nam

Theo dự báo của Bộ Công Thương, năm 2020, mức thu nhập bình quân đầu người tại Việt Nam sẽ đạt khoảng 3.000 USD; thời kỳ bùng nổ xe hơi sẽ diễn ra ngay sau đó, nhu cầu thị trường ô tô trong nước vào năm 2025 có thể lên tới 600.000 xe/năm. Với quy mô này, thị trường có khả năng tự thu hút các nguồn lực để phát triển ổn định. Nếu ngành ô tô đáp ứng được yêu cầu trong nước, đặc biệt loại xe 9 chỗ thì năm 2025 có thể giảm 3 - 7 tỷ USD kim ngạch nhập khẩu, đến năm 2030 khoảng 5 - 12 tỷ đồng, góp phần cải thiện cán cân thương mại, ổn định kinh tế vĩ mô.

Đa số các đại biểu cho rằng, để hiện thực hóa được giấc mơ ô tô Việt, bên cạnh sự hỗ trợ của Chính phủ, đòi hỏi phải có sự liên kết giữa doanh nghiệp lắp ráp ô tô và công nghiệp hỗ trợ nhằm nâng cao sản lượng và tỷ lệ nội địa hóa, vì điều kiện tiên quyết gia tăng tỷ lệ nội địa hóa cần phải có sản lượng đủ lớn mới có thể đầu tư công nghệ, máy móc thiết bị đảm bảo năng suất, chất lượng sản phẩm và giá thành hợp lý. Ngành công nghiệp ô tô là ngành công nghiệp công nghệ cao, và là động lực phát triển nhiều ngành nghề hỗ trợ khác như cơ khí, điện, điện tử, nhựa, cao su, kính, tin học, tự động hóa…

Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) Toru Kinoshita cho rằng, trên thực tế, công nghiệp hỗ trợ ô tô chỉ có thể phát triển được khi thị trường ô tô đủ lớn và việc sản xuất xe có thể duy trì và phát triển được. Do vậy, ông Toru Kinoshita cũng khuyến nghị 3 nhóm chính sách trụ cột. Thứ nhất cần duy trì sự tăng trưởng ổn định của thị trường, gồm cả các giải pháp hạn chế tác động tiêu cực lên thị trường như phát triển cơ sở hạ tầng… Thứ hai, nhóm chính sách về giảm chênh lệch chi phí sản xuất giữa xe sản xuất trong nước và xe nhập khẩu dựa trên nguyên tắc đảm bảo đối xử công bằng, minh bạch giữa tất cả các nhà sản xuất và phù hợp với cam kết quốc tế. Và cuối cùng, là cần các chính sách đào tạo nhà cung cấp, các ưu đãi nhà đầu tư… để thúc đẩy sự phát triển của các nhà cung ứng sản phẩm, linh kiện… Ngành công nghiệp ô tô đang đứng trước nhiều cơ hội thuận lợi song cũng đối mặt với không ít khó khăn do cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Đặc biệt sau năm 2018, thuế nhập khẩu các dòng xe từ ASEAN sẽ là 0%. Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho rằng, các giải pháp đồng bộ cần triển khai trong thời gian tới có thể kể đến như tập trung hỗ trợ có mục tiêu, nâng cao năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô trong nước với một số sản phẩm ô tô chủ lực, có dung lượng thị trường tốt và có khả năng cạnh tranh với sản phẩm của các nước trong khu vực. Đồng thời, có thể áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt phù hợp với xe có tỉ lệ hàm lượng giá trị gia tăng tạo ra trong nước cao; Đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ qua đó tăng tỉ lệ nội địa hóa của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam; Nghiên cứu kêu gọi khuyến khích doanh nghiệp đầu tư các dự án xe điện có qui mô lớn hướng tới xuất khẩu.