“Hội thề Trung hiếu” chính thức là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Buổi lễ có sự tham dự của Trưởng Ban tuyên giáo T.Ư Nguyễn Trọng Nghĩa. Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến.

Bồi đắp giá trị di sản nghìn năm Thăng Long - Hà Nội

Phát biểu khai mạc buổi lễ, Chủ tịch UBND quận Tây Hồ Nguyễn Đình Khuyến cho biết, những năm qua, nhận thức được tầm quan trọng của di sản văn hóa, quận Tây Hồ luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác gìn giữ, bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa trong sự nghiệp phát triển KTXH; coi đây là nhiệm vụ quan trọng, một trong những động lực tạo nên bản sắc và sức mạnh nội sinh trong quá trình phát triển quận trở thành một trong những Trung tâm dịch vụ - du lịch - văn hoá của Thủ đô.

Trải qua những thăng trầm của lịch sử, sự phát triển ngàn năm văn hiến của Thăng Long – Hà Nội, ngày nay, trên địa bàn quận Tây Hồ còn lưu lại nhiều di tích lịch sử - văn hóa giá trị, với 71 di tích lịch sử - văn hoá trong đó có 42 di tích đã được xếp hạng. Nhiều di tích mang giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc đặc sắc, độc đáo, dù đã trải qua quá trình đô thị hóa nhưng đến nay vẫn luôn trường tồn với thời gian, gắn liền với truyền thống yêu nước của dân tộc.

Tiêu biểu là ngôi đền Đồng Cổ được xây dựng năm 1028, thời Lý, hiện nay là số 353 phố Thụy Khuê, phường Bưởi, quận Tây Hồ, Hà Nội. Đền được Bộ VHTT&TT (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích Lịch sử tại Quyết định số 138/QĐ ngày 31 tháng 1 năm 1992.

Cũng theo Chủ tịch UBND quận Tây Hồ, mặc dù đây không phải là nơi gốc tích thờ Thần Đồng Cổ, bởi vốn nơi Đền thờ Thần Đồng Cổ ở Núi Đồng Cổ, xã Đan Nê, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa. Tuy nhiên, chỉ ở Đền Đồng Cổ, phường Bưởi, quận Tây Hồ mới có Hội thề Trung hiếu. Một lễ hội duy nhất, độc đáo và có giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện rõ tính cách Việt Nam, truyền thống Việt Nam.

Kể từ năm 1028, khi Vua Lý Thái Tông cho dựng đàn thề, khởi xướng lễ thề với mục đích răn dạy các quần thần, tướng sĩ và con dân trong thiên hạ, Hội thề Trung hiếu Đền Đồng Cổ cùng Lễ hội đèn Quảng Chiếu là hai lễ hội lớn và quan trọng bậc nhất của Kinh thành Thăng Long trong triều đại nhà Lý. Lễ hội đền Đồng Cổ là lễ hội của triều đình, hướng về nguồn cội. Đây là hội thề quốc gia có ý nghĩa hết sức đặc biệt, nên được Hoàng đế và triều đình dành nhiều sự quan tâm và chỉ đạo rất sát sao. Hầu hết tôn thất, quan lại trong triều và mọi người dân ở trong và ngoài kinh thành Thăng Long đều về dự hội thề với tinh thần tận trung, tận hiếu, cầu mong cho quốc thái dân an. Sang thời Trần, Hội thề còn đề cao sự trong sạch của người làm quan.

Nét đặc sắc của Hội thề đền Đồng Cổ chính là sự hòa hợp, kết quyện giữa nghi thức cung đình và dân gian, mượn oai thần linh để tạo nên sự thăng hoa và hết mình của toàn thể cộng đồng vì sự ổn định xã hội, phát triển đất nước. Đây thực sự là một lễ hội đặc biệt. Bởi theo các nhà khoa học, toàn miền Bắc hiện chỉ có hai Hội thề, một là Lễ hội Minh thệ ở Hải Phòng, hai là Hội thề trung hiếu ở đền Ðồng Cổ, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.

”Trải qua các triều đại trong lịch sử, từ thời Lý đến thời Trần, Lê và thời đại Hồ Chí Minh, lời thề này vẫn được duy trì, tiếp nối và còn nguyên giá trị. Ngày nay, cứ tới ngày mùng 4 tháng Tư âm lịch hằng năm, chính quyền và Nhân dân làng Đông Xã, phường Bưởi, quận Tây Hồ lại nô nức mở hội... Dù 995 năm đã trôi qua cùng với bao biến thiên, bản sắc văn hóa trong Lễ hội Đền Đồng Cổ đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của cộng đồng nơi đây” – Chủ tịch UBND quận Tây Hồ Nguyễn Đình Khuyến nhấn mạnh.

Cũng theo ông Nguyễn Đình Khuyến, để định vị giá trị, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa này một cách tương xứng, trong thời gian qua, với sự đồng hành, hỗ trợ của Sở VH&TT Hà Nội, sự hướng dẫn, giúp đỡ của Cục di sản văn hoá phi vật thể, Bộ VHTT&DL, các nhà khoa học đầu ngành văn hoá, quận Tây Hồ đã hoàn thành việc lập hồ sơ khoa học đề nghị ghi danh Hội thề Trung hiếu Đền Đồng Cổ vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Đồng thời, nhân kỉ niệm 995 năm Lễ hội truyền thống Hội thề trung hiếu đền Đồng Cổ, UBND quận Tây Hồ đã triển khai nhiều hoạt động có ý nghĩa thiết thực như: Tổ chức dâng hương và trao đổi kinh nghiệm tại đền Đồng Cổ, làng Đan Nê, xã Yên Thọ, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa; tọa đàm Bảo vệ và phát huy giá trị di sản Văn hóa phi vật thể “Hội thề đền Đồng Cổ”; tổ chức chương trình ngoại khóa giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa cho học sinh; tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao quần chúng...

Phát biểu tại buổi lễ, ông Hoàng Phạm Mưu – Trưởng tiểu ban di tích Đông Xã cho biết, lễ kỉ niệm 995 năm Hội thề Trung hiếu Đền Đồng Cổ, và Lễ công bố Quyết định ghi danh Hội thề Trung hiếu Đền Đồng Cổ vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia hôm nay là dịp để chúng ta tôn vinh Di sản với giá trị vững bền và sức sống mãnh liệt.

”Thay mặt Nhân dân phường Bưởi, quận Tây Hồ chúng tôi cam sẽ kết sẽ không ngừng nỗ lực bảo tồn, khai thác nhưng giá trị của Hội thề Trung Hiếu đền Đồng Cổ nhằm khơi dậy, nêu cao lòng tự hào, tự tôn dân tộc, giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa của ông cha. Khẳng định bản sắc văn hóa về lòng trung thành với Tổ quốc Việt Nam, lòng hiếu thảo với tổ tiên, ông bà, cha mẹ” – ông Hoàng Phạm Mưu – Trưởng tiểu ban di tích Đông Xã cho biết.

Màn sử thi ấn tượng tại lễ hội

Ấn tượng tại Lễ hội đền đồng cổ và kỷ niệm 995 năm hội thề Trung Hiếu là màn sử thi được thể hiện qua ngôn ngữ sân khấu với sự thể hiện của các Nhà hát Nhà hát Tuồng Việt Nam. Đó là: Màn dep Loạn Tam vương của Thái Tử Lý Phật Mã. Màn Hội Thề Trung Hiếu để răn dạy quân thần giữ trọn đạo hiếu trung. Đạo diễn đã khéo léo lồng ghép các bài xẩm, chèo để tô đậm nét đẹp, độc đáo có một không hai của Đền Đồng Cổ và tri ân Thần Trống Đồng đã phò vua giúp nước.

Sau thành công của Lễ Hội Đền Hùng năm 2023, thạc sĩ, đạo diễn Lê Thế Song lại tiếp tục có duyên với lễ Hội Đền đồng cổ nơi Thờ Thần Trống đồng từ thời Vua Hùng dựng nước. Phát huy thế mạnh là tác giả của các vở kịch hát cho nên các bài hát của ông lựa chọn được lựa chọn làm toát lên giá trị tinh hoa vốn cổ của dân tộc.

Thạc sĩ Lê Thế Song đã để lại nhiều dấu ấn qua vai trò biên tập kịch bản Seagames 31 tại Hà Nội, Lễ hội hoa Đà Lạt 2023. Anh cũng là người viết kịch bản Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột năm 2023, chương trình kỷ niệm 10 năm thành lập thị xã Tân Châu - An Giang. Lê Thế Song cũng đặc biệt giữ vai trò đạo diễn Lễ hội đền Đông Cuông năm 2023; Chương trình nghệ thuật Kỷ niệm 20 năm Việt Nam tham gia Công ước 2003 của UNESCO, Khai mạc Lễ hội Đền Hùng 2023…