Huyện Ba Chẽ (Quảng Ninh): Hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dự báo, phòng chống thiên tai

Theo ông Nguyễn Thanh Bình - Viện trưởng Viện ứng dụng CNTT và môi trường (Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam), xu thế ứng dụng CNTT, đặc biệt là ứng dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo-AI kết hợp với các công cụ thiết bị truyền thống sẽ góp phần nâng cao chất lượng dự báo được sớm và tốt hơn.

Điển hình như tại huyện Ba Chẽ (tỉnh Quảng Ninh), trong những năm gần đây, mức độ thiệt hại do lũ, lụt gây ra ngày một tăng do cường độ mưa lũ tăng lên cũng như xuất hiện ngày càng nhiều các công trình xây dựng với quy mô lớn. Tổng thiệt hại ước tính trong giai đoạn 2008 – 2018 trên địa bàn huyện khoảng 246 tỷ đồng, trong đó các năm thiệt hại nghiêm trọng là năm 2008, 2013, 2015, 2017 và 2018 tương ứng với các trận lũ lớn đã xảy ra. Đặc biệt trận lũ ngày 26/9/2008 gây thiệt hại kỷ lục khoảng 105 tỷ đồng. Ngoài thiệt hại về vật chất, mưa lũ cũng ảnh hướng đến đời sống tinh thần của người dân.

Ví dụ: Chợ Ba Chẽ cứ lũ lên là bị ngập làm ảnh hưởng đến các hoạt động trao đổi buôn bán của người dân trong huyện; Trạm y tế xã Nam Sơn cũng thường xuyên bị ngập khi lũ về làm ảnh hưởng đến việc khám chữa, bệnh của người dân. Lũ, lụt, tiếp sau đó là sạt lở đất đã làm hỏng một số cầu tràn, chia cắt nhiều tuyến đường liên tỉnh, huyện, xã gây không ít khó khăn cho giao thông, giao lưu buôn bán. Ngập lụt cũng ảnh hưởng đến tâm lý tình cảm của người dân trong vùng, đến kế hoạch xây dựng các công trình xây dựng của các hộ gia đình cũng như kế hoạch phát triển kinh tế của các hộ trên địa bàn huyện.

Lắp đặt hệ thống cảnh báo lũ trên sông Ba Chẽ

Khi công tác dự báo, cảnh báo được quan tâm

Từ những tình hình thực tế nêu trên, UBND huyện Ba Chẽ đã thực hiện dự án “Xây dựng hệ thống cảnh báo, dự báo lũ trên sông Ba Chẽ” với mục tiêu xây dựng một hệ thống đồng bộ bao gồm các trạm đo mưa, lũ và phần mềm tin học. Mục tiêu đặt ra với hệ thống cảnh báo, dự báo lũ cho lưu vực sông Ba Chẽ là dễ vận hành, thời gian tính toán nhanh, không yêu cầu nhiều kiến thức chuyên ngành của người sử dụng cũng như không phải thuê/mua các phần mềm dự báo, cảnh báo lũ thương mại (chi phí lớn) nhưng vẫn bảo đảm độ chính xác cao.

Công ty Cổ phần tích hợp hệ thống thông tin toàn cầu GB được lựa chọn là đơn vị cung cấp giải pháp cho dự án nêu trên. Qua gần 6 tháng nỗ lực triển khai, hệ thống được xây dựng bằng cách kết hợp các mô hình thuỷ văn, thuỷ lực và mô hình trí tuệ nhân tạo. Cách tiếp cận này cho phép kết hợp sử dụng những tính toán phức tạp của các mô hình thuỷ văn thuỷ lực với nhiều tiến bộ vượt bậc trong công nghệ trí tuệ nhân tạo, phục vụ dự báo lũ, lụt. Đồng thời cho phép công nghệ không lệ thuộc vào các phần mềm thuỷ văn, thủy lực cảnh báo/dự báo lũ có bản quyền, nhằm tiết kiệm tối đa chi phí vận hành hệ thống.

Hệ thống có thể dự báo các đợt mưa lũ trước 16 ngày và đưa ra các kịch bản ứng phó với thiên tai dựa trên các mô hình suy diễn trên nền tảng trí tuệ nhân tạo. Các thông tin được hiển thị tại Trung tâm điều hành huyện hoặc tỉnh, đồng thời được chuyển tức thời tới người dân qua hệ thống tin nhắn SMS. Đây chính là bước đột phá trong giải pháp dự báo và phòng chống lụt bão, ứng phó với các thảm họa thiên nhiên hiện nay.

Được biết, để dự án đưa vào vận hành thực tế thì giai đoạn tiếp theo UBND huyện Ba Chẽ đã có kế hoạch tổ chức, tuyên truyền tập huấn tới các đơn vị có liên quan và người dân trên địa bàn. Từ mô hình ứng dụng công nghệ nêu trên, huy vọng sản phẩm của dự án sẽ giúp góp phần nâng cao công tác dự báo, cảnh báo đồng thời có ngay những giải pháp ứng phó trước những thảm họa thiên nhiên ngày càng diễn ra khắc nghiệt thời gian tới.