Nhân Ngày thế giới không thuốc lá (31/5): Lao đao vì khói thuốc

Thực tế, khói thuốc đã khiến hàng triệu người dân mắc các bệnh ung thư vòm họng, ung thư phổi, cướp đi sinh mạng khoảng hơn 7 triệu người mỗi năm. Điều đáng nói, Luật Phòng chống tác hại (PCTH) thuốc lá đã có hiệu lực từ năm 2013 nhưng dường như... có cũng như không!

23.000 tỷ đồng cho bệnh tật mỗi năm

Nét mặt tiều tụy trong bộ quần áo bệnh viện, ông Nguyễn Hữu B. (63 tuổi, Lập Thạch, Vĩnh Phúc) ngồi trầm tư trên chiếc ghế đá trong khuôn viên Bệnh viện K. Cứ một lúc, ông B. lại lấy tay túm chặt lớp áo ngoài ngực kèm theo trận ho rũ rượi nghe đến thắt ruột, thắt gan. 63 tuổi nhưng 50 năm gắn liền với khói thuốc và cái “kết” ông B. nhận được khi tuổi đã gần xế chiều là “bản án tử” - ung thư phổi giai đoạn cuối. “Tiền bạc trong nhà dốc hết ra chữa bệnh nhưng cũng chẳng hy vọng gì, nếu biết về già khổ như này tôi đã không dám hút thuốc nhiều như vậy” - ông B. hối hận khi đã muộn. Cùng đợt điều trị với ông B. lần này, có tới 20 người mắc cùng căn bệnh. “Bệnh như tôi đều là những con nghiện thuốc lá, có người ngày còn hút hết cả bao thuốc. Ai cũng khó khăn kinh tế nên cứ mỗi lần vào viện là cả nhà lại lao đao, có người còn mất hết tất cả. Chỉ mong những người trẻ sớm nhận ra điều này mà tránh xa thuốc lá” – ông B. bày tỏ.

Sinh viên Thủ đô hưởng ứng ngày không thuốc lá.

Theo đánh giá của WHO, Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Thống kê của Bệnh viện K cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên tới 96,8%. Bác sĩ Nguyễn Văn Khai – Bệnh viện K cho biết, tình trạng ung thư phổi ngày càng gia tăng ở mức báo động. Nguy cơ bị ung thư phổi của những người hút thuốc cao hơn gấp 10 lần so với những người không hút thuốc. Mức độ tăng nguy cơ khác nhau tùy theo loại tế bào ung thư. Mặt khác, tiếp xúc với khói thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư phổi 20 - 30%. Đặc biệt, tại Việt Nam, năm 2016, số tiền mà người dân Việt Nam chi mua thuốc lá lên tới 31.000 tỷ đồng. Tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm do các bệnh mà thuốc lá gây ra là hơn 23.000 tỷ đồng/năm. Bộ Y tế đánh giá, số tiền này sẽ tiếp tục tăng nếu người dân không cảnh giác với khói thuốc.

Không để “nhờn” Luật

Luật PCTH thuốc lá đã có hiệu lực từ năm 2013, tỷ lệ người hút thuốc ở Việt Nam đã giảm từ 47,4% xuống 45,3% nhưng đến nay nhiều người dân vẫn còn mơ hồ về Luật. Những địa điểm công cộng như bến xe, cổng bệnh viện, khu vui chơi giải trí vẫn tồn tại hình ảnh người dân hút thuốc lá. Theo quy định của Luật, chỉ chủ tịch UBND các cấp, thanh tra, công an mới có thẩm quyền xử phạt người hút thuốc. Thực tế số người vi phạm đông, diễn ra trên địa bàn rộng, việc hút thuốc chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, bất chợt. Trong khi đó, lực lượng có quyền xử phạt mỏng, kiêm nhiệm nhiều công việc nên không thể thường xuyên theo dõi, xử phạt được. Việc xử phạt không nghiêm khiến người dân “nhờn” luật và sẵn sàng hút thuốc bất kể nơi nào. Như tại Bến xe Giáp Bát – một trong những địa điểm mà hành vi hút thuốc lá bị cấm vẫn không ít người thản nhiên hút thuốc trước cửa bến, trong phòng chờ, thậm chí là quầy vé. Khi được hỏi về Luật, ai cũng biết rõ nhưng không mấy người bận tâm vì thực tế các cán bộ quản lý bến xe chỉ có trách nhiệm nhắc nhở, không có quyền xử phạt.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thừa nhận rằng, việc mọi người có thể dễ dàng mua thuốc lá ở nơi công cộng, đặc biệt là quán café, nhà hàng và địa điểm vui chơi khác... đang gây ra những khó khăn, cản trở nỗ lực trong việc cai nghiện, giảm tỷ lệ hút thuốc tại nước ta. Ngoài ra, chính ý thức người dân về tác hại của thuốc lá còn mơ hồ, thuế thuốc còn chưa đủ sức “nặng” với mặt hàng này.

Do vậy, theo ý kiến các chuyên gia, cần mạnh tay trong thực thi Luật PCTH thuốc lá. Tăng cường tuyên truyền, thường xuyên liên tục đến người dân về tác hại của khói thuốc, nhất là đối tượng thanh thiếu niên. Đặc biệt, cần kiểm soát chặt chẽ việc mua bán thuốc lá.