Nhen nhóm hy vọng Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen sẽ được hồi sinh

Nguồn tin ngoại giao của Ankara ngày 23/8 tiết lộ với hãng tin Tass rằng các chuyến thăm Nga và Ukraine sắp tới của Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan sẽ tạo cơ sở quan trọng để tiến tới hồi sinh Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen. Theo nguồn tin này, thỏa thuận nối lại hành lang ngũ cốc ở Biển Đen có thể được hoàn tất tại cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ trong tháng tới.

Theo kế hoạch, Ngoại trưởng Hakan Fidan sẽ thăm Kiev vào ngày 25/8. Sau đó, người đứng đầu ngành ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cũng có chuyến thăm Moscow.

Đài NTV hôm 22/8 dẫn các nguồn tin từ Văn phòng Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan có thể diễn ra tại Nga trong tháng 9.

Theo đài NTV, Ankara nhấn mạnh cần phải nối lại hành lang xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen theo đúng thỏa thuận do Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian và đã được ký kết tại Istanbul vào tháng 7/2022, bao gồm cam kết thực hiện các yêu cầu của phía Nga.

“Hàng lang ngũ cốc qua Biển Đen sẽ không thể được nối lại nếu không có sự tham gia của Moscow. Đồng thời, phương Tây phải thực hiện các cam kết liên quan đến việc xuất khẩu nông sản của Nga và kết nối ngân hàng nông nghiệp Nga Rosselkhozbank với hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT” - nguồn tin nói thêm.

Trong khi đó, ngày 22/8, tờ Yeni Safak dẫn nguồn tin từ Văn phòng Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết các cuộc tham vấn gần đây về việc nối lại Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen giữa các bên liên quan đã đạt được một số kết quả tích cực.

Theo tờ Yeni Safak, một tuyến đường biển mới thay thế hành lang xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen mà không có sự tham gia của Nga sẽ là giải pháp không an toàn. “Ưu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ là gia hạn Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen” - nguồn tin từ Ankara nói với tờ Yeni Safak và lưu ý rằng các lựa chọn khác “có thể nguy hiểm”.

Đài NTV cho biết, Cố vấn trưởng của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ về An ninh và Chính sách đối ngoại Akif Cagatay Kilic sẽ đến Kiev trước chuyến công du của Ngoại trưởng Hakan Fidan.

Trước đó, hôm 21/8, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan khẳng định nước này sẽ tiếp tục nỗ lực để nối lại Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen, cũng như tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột ở Ukraine.

Liên hợp quốc (LHQ) và Thổ Nhĩ Kỳ đã đứng ra làm trung gian cho Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen nhằm giúp giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu ngày càng trầm trọng do tình hình xung đột giữa Nga và Ukraine - hai nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới.

Trong khuôn khổ sáng kiến đạt được hồi tháng 7/2022, Nga và LHQ đã ký bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cung cấp các sản phẩm nông nghiệp và phân bón của Nga ra thị trường thế giới, trong khi Ukraine ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ về xuất khẩu thực phẩm và phân bón an toàn từ Ukraine qua Biển Đen.

Thỏa thuận đã 3 lần được gia hạn và đã hết hiệu lực vào ngày 17/7 vừa qua.

Sau khi dừng tham gia Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố, toàn bộ tàu hàng trên đường đến các hải cảng của Ukraine bên bờ Biển Đen sẽ được xem là phương tiện vận chuyển hàng hóa quân sự. Nga cũng cảnh báo những quốc gia sở hữu tàu sẽ bị coi là bên tham gia chiến sự Ukraine và ủng hộ Kiev. 

Ukraine và phương Tây cho rằng các động thái của Nga đồng nghĩa với việc họ đang phong tỏa các cảng của Kiev. Ukraine đáp trả bằng các vụ tấn công bằng xuồng tự sát vào cầu Crimea và cảng của Nga. Kiev cũng đưa ra cảnh báo tương tự đối với các tàu đến cảng của Nga trên Biển Đen.

Chính quyền Kiev đang cân nhắc sử dụng hành lang xuất khẩu ngũ cốc trên Biển Đen mới được thử nghiệm vận chuyển hàng hóa dọc theo bờ phía Tây Biển Đen gần Romania và Bulgaria.

Trong khi đó, Tổng thống Nga Putin hồi tháng 7 tuyên bố Moscow sẽ quay trở lại Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen ngay sau khi phương Tây đáp ứng 5 yêu cầu chính gồm: chấp nhận Ngân hàng Nông nghiệp Nga (Rosselkhozbank) vào hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT; nối lại xuất khẩu máy móc nông nghiệp và phụ tùng sang Nga; loại bỏ các hạn chế về bảo hiểm và tiếp cận cảng đối với tàu và hàng hóa của Nga; khôi phục đường ống dẫn amoniac hiện bị hư hỏng từ Togliatti của Nga đến Odessa ở Ukraine; mở khóa tài khoản và hoạt động tài chính của các công ty phân bón Nga.