Phối hợp liên ngành phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm

70% dịch bệnh nguy hiểm, mới nổi là các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương nhấn mạnh, hơn 2 thập kỷ qua, nhiều dịch bệnh nguy hiểm và mới nổi đã xảy ra trên toàn thế giới như dịch hạch, SARS, cúm gia cầm A(H5N1), đại dịch cúm A(H1N1), MERS-CoV, Ebola, gần đây nhất là đại dịch Covid-19,

Trong đó, khoảng hơn 70% các dịch bệnh nguy hiểm và mới nổi là các bệnh lây truyền từ động vật sang người hoặc có nguồn gốc gen từ bệnh của động vật. Việt Nam là một trong những điểm nóng về dịch bệnh truyền nhiễm, trong đó có dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người...

Ở trong nước, nhiều dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người đã và đang lưu hành và có tác động lớn đến sức khỏe người dân như: bệnh dại, cúm A/H5N1, bệnh liên cầu lợn ở người, bệnh than, bệnh Leptospira (bệnh xoắn khuẩn vàng da).

Trong các bệnh lây truyền từ động vật sang người, cúm gia cầm và bệnh dại thuộc 5 bệnh truyền nhiễm ưu tiên theo Thông tư Liên tịch số 16/TTLT-BYT- BNNPTNT-2013.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, từ năm 2022 đến nay, một số dịch bệnh đã có sự gia tăng trở lại. Với cúm A(H5N1), sau 8 năm kể từ năm 2014 không ghi nhận ca mắc mới, trong tháng 8/2022 và tháng 3/2024 đã ghi nhận thêm 2 trường hợp mắc, trong đó có 1 trường hợp tử vong.

Đối với bệnh dại, đây là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây dịch có số tử vong trên người cao trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Từ năm 2023 đến nay, tình hình bệnh dại tại Việt Nam diễn biến phức tạp. Từ đầu năm 2024, số ca mắc tiếp tục gia tăng đột biến với 27 trường hợp tử vong do dại, tăng 16 ca so với cùng kỳ năm ngoái.

Cùng với đó, dịch bệnh xuất hiện và tăng cao đột biến ở những tỉnh trước đây không phải là khu vực trọng điểm về dại, trong đó, miền Trung ghi nhận 10 ca tử vong do dại (cao nhất cả nước).

Đề cập đến nguyên nhân khiến tỷ lệ tử vong do bệnh dại gia tăng thời gian qua, TS Hoàng Minh Đức - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho rằng, 100% số ca tử vong bệnh dại do không tiêm vaccine, tiêm muộn hoặc không đúng chỉ định. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ sự chủ quan của người dân (chiếm 43,8%).

Ngoài ra, nguyên nhân còn do người dân dùng thuốc nam để điều trị bệnh dại (chiếm 16,4%); không hiểu biết về bệnh dại (chiếm 11%); không có tiền để tiêm phòng (chiếm 8,2%); còn lại trẻ nhỏ bị động vật cắn đã không nói với gia đình. Bệnh dại cũng gây ra thiệt hại lớn về kinh tế. 

Cùng với bệnh dại, nước ta cũng đang đối mặt với nguy cơ gia tăng và quay trở lại của bệnh cúm gia cầm trên người.

Theo Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, dịch cúm A/H5N1 ghi nhận lần đầu vào năm 2003, Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thế giới. Có nhiều làn sóng dịch, cao điểm nhất là năm 2004-2009 ghi nhận 112 trường hợp, trong đó 57 ca tử vong.

Cần sự chung tay vào cuộc của các ngành, địa phương

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, thời tiết diễn biến thất thường, trong khi đó đường biên giới dài, giao lưu thương mại, cùng với đó là thói quen giết mổ nhỏ lẻ... là những yếu tố nguy cơ dịch bệnh bùng phát.

Chỉ tính rêng từ đầu năm đến nay đã có 27 ca tử vong do bệnh dại và 1 ca tử vong do cúm gia cầm. Đây là dấu hiệu cảnh báo diễn biến phức tạp của dịch bệnh trong năm 2024.

Liên quan đến bệnh dại, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, hiện tỷ lệ tiêm vaccine dại cho chó mèo chỉ đạt khoảng 30%, chó mèo cơ bản không đeo rọ khi ra đường.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT đề nghị các địa phương thực hiện nghiêm Công điện của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định trong việc nuôi, quản lý chó, mèo, để xảy ra hậu quả nghiêm trọng.

Tại Hà Nội, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Vũ Cao Cương cho biết, về bệnh dại trên người, từ năm 2006 đến nay, TP ghi nhận 63 trường hợp tử vong. Trong đó, giai đoạn 2006-2016 ghi nhận 56 trường hợp; giai đoạn 2017-2022 ghi nhận 7 trường hợp, các năm 2019 và 2023 không ghi nhận người mắc. Tuy nhiên đã ghi nhận các ổ dịch dại trên chó (năm 2023 có 2 ổ dịch tại Mê Linh. Năm 2024 có ổ dịch tại Sóc Sơn).

 

Tính từ ngày 5/1 đến ngày 25/3/2024, bệnh dại đã xảy ra tại 2 hộ của huyện Sóc Sơn. Tổng số chó, mèo tiêu hủy là 9 con. Ngày 16/2, ổ dịch cuối cùng qua 21 ngày không phát sinh. Những người bị chó dại cắn, tiếp xúc đều đã được điều trị dự phòng kịp thời, sức khỏe ổn định.

Đề cập đến công tác tiêm chủng, Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết, năm 2023, tỷ lệ tiêm phòng vaccine dại đạt 93,94% tổng đàn, vaccine cúm gia cầm đạt 95,2% tổng đàn.

Tuy nhiên, theo Phó Giám đốc Sở Y tế, công tác quản lý gặp nhiều khó khăn do tổng đàn gia súc, gia cầm lớn, chăn nuôi nhỏ lẻ chiếm tỷ lệ cao (gần 60%); nhận thức của người dân còn hạn chế. Công tác bắt giữ và xử lý chó thả rông là một nhiệm vụ khó và nhạy cảm do liên quan đến tài sản của người dân. Do đó, quá trình triển khai thực hiện nảy sinh rất nhiều khó khăn.

Ngoài ra, việc áp dụng các chế tài xử lý vi phạm quy định về quản lý chó nuôi, tiêm phòng vaccine dại cho chó, mèo chưa được thực hiện nghiêm theo quy định, nhiều nơi vẫn chỉ nhắc nhở là chính.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, những năm qua, nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế và ngành nông nghiệp cùng sự tham gia của các cấp chính quyền, các bệnh dịch lây truyền từ động vật sang người đã cơ bản được kiểm soát.

“Tuy nhiên, do nguồn gây bệnh bắt nguồn từ động vật nên để phòng, chống và kiểm soát các bệnh này không thể chỉ dựa vào nỗ lực đơn lẻ của ngành y tế hoặc ngành thú y mà cần một sự phối hợp liên ngành một cách chủ động, chặt chẽ, thường xuyên và đặc biệt là sự tham gia của các cấp chính quyền” - Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.