Chứng lác mắt và cách điều trị

Nguyên nhân gây bệnh lác mắt

Lác mắt (Strabismus hay crossed eyes) là chứng rối loạn thị giác, trong đó hai mắt không thẳng hàng với nhau khi nhìn vào một vật. Tình trạng này có thể thỉnh thoảng hoặc diễn ra liên tục. Nó xuất hiện trong phần lớn thời thơ ấu (ở khoảng 2% số trẻ em) và có thể dẫn đến chứng giảm thị lực hoặc mắt lười, mất khả năng nhận thức chiều sâu. Nếu khởi phát ở tuổi trưởng thành, có nhiều khả năng dẫn đến nhìn đôi.

Lác mắt có thể do rối loạn chức năng cơ, viễn thị, các vấn đề về não, chấn thương hoặc nhiễm trùng. Các yếu tố rủi ro bao gồm sinh non, bại não và tiền sử gia đình mắc bệnh này. Các loại bao gồm esotropia, trong đó mắt bị lác; exotropia, nơi hai mắt phân kỳ (mắt lười hoặc mắt híp); và hypertropia hoặc hypotropia nơi chúng bị lệch theo chiều dọc. Chúng cũng có thể được phân loại theo việc liệu vấn đề xuất hiện theo mọi hướng mà một người nhìn (đồng thời) hay thay đổi theo hướng (không đồng thời).

Nói gọn hơn, bệnh lé hoặc lác mắt là tình trạng 2 mắt không cân bằng, tầm nhìn theo các hướng khác nhau. Ở người bị lé, 1 hoặc cả 2 mắt nhìn theo hướng lệch vào trong hoặc lệch ra ngoài. Đây thường xảy ra ở trẻ nhỏ, một số trường hợp gặp ở trẻ vừa ra đời. Ngoài ra, bệnh cũng có thể gặp ở người lớn.

Ở trẻ nhỏ, não bộ chọn lọc, loại bỏ hình ảnh của mắt nhìn lệch, chỉ lấy hình ảnh của mắt nhìn rõ hơn. Về sau, trẻ sẽ mất đi thị giác tinh tế. Ở người lớn, não bộ thu lại cả 2 hình ảnh, không thể loại bỏ hình ảnh từ mắt bị lệch, gây nhìn đôi.

Hầu hết lác là kết quả của sự bất thường trong kiểm soát thần kinh cơ đối với chuyển động của mắt. Sự hiểu biết của chúng ta về các trung tâm điều khiển này trong não vẫn đang phát triển. Ít phổ biến hơn là vấn đề với cơ mắt thực sự. Lác mắt thường do di truyền, với khoảng 30% trẻ em bị lác có thành viên trong gia đình mắc bệnh tương tự.

Các điều kiện khác liên quan đến lác mắt bao gồm: Tật khúc xạ chưa được điều chỉnh; thị lực kém ở một bên mắt; bại não; hội chứng Down (20 - 60% những bệnh nhân này bị ảnh hưởng); não úng thủy (một bệnh bẩm sinh dẫn đến tích tụ chất lỏng trong não); u não; đột quỵ (nguyên nhân hàng đầu gây lác mắt ở người lớn); chấn thương đầu, có thể làm tổn thương vùng não chịu trách nhiệm kiểm soát chuyển động của mắt, dây thần kinh; các vấn đề về thần kinh (hệ thần kinh); bệnh Graves (sản xuất quá mức hormone tuyến giáp)…

Chẩn đoán và cách điều trị

Trẻ trên 4 tháng tuổi có biểu hiện lác mắt đều nên được bác sĩ nhãn khoa nhi khoa khám mắt toàn diện, bác sĩ quan tâm tới các yếu tố sau: Tiền sử bệnh nhân (để xác định các triệu chứng và bất kỳ nguyên nhân nào khác có thể gây ra các triệu chứng); đo thị lực hoặc kiểm tra hành vi thị giác của trẻ nhỏ; khúc xạ (kiểm tra mắt bằng một loạt thấu kính điều chỉnh để đo cách chúng hội tụ ánh sáng); kiểm tra tiêu cự, kiểm tra sau giãn (mở rộng) đồng tử để xác định sức khỏe các cấu trúc bên trong mắt.

Lác mắt được điều trị bằng những phương pháp sau:

- Dùng kính gọng hoặc kính áp tròng, cho bệnh nhân có tật khúc xạ chưa được điều chỉnh. Với thấu kính điều chỉnh, mắt sẽ cần ít nỗ lực tập trung hơn và có thể giữ thẳng.

- Dùng kính đặc biệt, nó có thể bẻ cong ánh sáng đi vào mắt và giúp giảm số lần mắt phải xoay để nhìn vào vật thể.

- Chỉnh hình (bài tập mắt): Có tác dụng với một số loại lác, đặc biệt là chứng loạn thị (một dạng viễn thị).

- Dùng thuốc: Thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ. Ngoài ra, tiêm độc tố botulinum loại A (chẳng hạn như Botox) có thể làm suy yếu cơ mắt hoạt động quá mức. Những phương pháp điều trị này có thể được sử dụng cùng với hoặc thay cho phẫu thuật, tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân và phải theo chỉ định của bác sĩ.

- Điều trị chứng nhược thị (mắt lười), nếu bệnh nhân bị cùng lúc với lác.

- Phẫu thuật cơ mắt: Phẫu thuật làm thay đổi chiều dài hoặc vị trí của cơ mắt để hai mắt thẳng hàng chính xác…

Bệnh lác mắt nên được chẩn đoán và điều trị sớm để thu được kết quả trị liệu tốt hơn. Vì vậy, nếu trẻ hoặc người lớn có biểu hiện nhìn lệch, mắt lé, mắt hiếng, ngay nghiêng hoặc quay đầu khi nhìn, song thị,... cần đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa mắt để khám và điều trị.