Clean eating - ăn thô và sạch

“Clean eating - ăn thô và sạch” có một hashtag riêng trên Instagram, một chủ đề nóng trên Twitter và nhiều danh mục blog thực phẩm, sách dạy nấu ăn và tạp chí. Xu hướng “clean eating” không phải mới, nhưng nó đã luôn hiện diện trong cuộc sống, khi tình trạng thừa cân béo phì vẫn hiện diện giữa thời @.

Người dùng Instagram thúc đẩy xu hướng ăn sạch, biến việc ăn sạch trở thành một phần của văn hóa chính thống. Mặc dù, Instagram có khả năng phá hỏng chế độ ăn kiêng nếu mọi người chỉ nhìn thấy những món ăn trông đẹp mắt trong ảnh và bắt đầu ăn theo cách mà Instagram gợi ý mà không có những nghiên cứu khoa học độc lập.

Thậm chí, nhiều người chia sẻ về ăn sạch, đề cập về những lợi ích đáng kể mà họ nhận thấy bằng cách cắt bỏ các loại thực phẩm cụ thể - ngay cả những thực phẩm tốt cho sức khỏe.

Mặc dù cách tiếp cận chế độ ăn uống này có vẻ khác nhau giữa người này với người khác, nhưng nó luôn thúc đẩy toàn bộ thực phẩm và cảnh báo chống lại các lựa chọn thực phẩm đã qua chế biến và bổ sung đường/muối.

Một số chế độ ăn sạch thậm chí tránh ăn các loại thực phẩm như sữa và đường tự nhiên. Thực phẩm toàn phần là thực phẩm thực vật chưa qua chế biến và chưa tinh chế, hoặc chế biến và tinh chế càng ít càng tốt, trước khi được tiêu thụ.

Ví dụ về thực phẩm toàn phần bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, củ, các loại đậu, trái cây, rau quả. Và nếu bạn muốn ăn một hộp sữa chua, có vẻ là thực phẩm lành mạnh, nhưng vẫn phải lướt qua một chút thành phần trong hộp sữa như sữa bò tươi, đường, nha đam, hạt óc chó… Vậy nên, sữa chua đã là thực phẩm chế biến, chứ không phải whole food.

Ai cũng muốn ăn sạch? Chắc chắn là vậy! Ăn bẩn? Không, cám ơn! Nhưng trong khi thuật ngữ ăn chay sạch có vẻ khá đơn giản, nhưng chính xác những gì phong trào ăn sạch này đưa ra có thật sự chắc chắn không. Gạo trắng có được coi là sạch? Còn gạo lứt? Khi bạn đang ăn sạch, liệu thực phẩm được chế biến sạch như thế nào? Bạn dùng tay cầm một vài món tempura rau, sạch chăng?

Tìm kiếm ăn sạch trên Google và đầu bạn sẽ quay cuồng với xu hướng clean eating này và lên hàng trăm công thức nấu ăn khác nhau, từ sinh tố protein đến pasta primavera - như một cách tuyệt vời để thêm nhiều rau vào món mì ống trong bữa ăn. Bạn đã nghe nói về chế độ ăn Địa Trung Hải chưa? Và bạn có biết mì ống là một phần của cách ăn uống lành mạnh này lấy cảm hứng từ các mô hình ăn uống truyền thống của vùng Địa Trung Hải?

Nếu chúng ta nói về việc ăn sạch, nhiều khi người ta lại đang nghĩ đến một chế độ dinh dưỡng toàn thực phẩm hữu cơ. Thực phẩm hữu cơ nghĩa là “sạch” trước khi xu hướng ăn sạch chay thô xuất hiện. Thử xem xét, 70% trái cây và rau quả được trồng thông thường có chứa tới 230 loại thuốc trừ sâu khác nhau hoặc các sản phẩm phân hủy của chúng, theo Hiệp hội Công tác Môi trường (Environmental Working Group), và thuốc trừ sâu là vấn đề nghiêm trọng không thể hoài nghi.

Theo một bài báo đăng trên tạp chí khoa học Nature, có rất nhiều nghiên cứu, thuốc trừ sâu có liên quan đến ung thư, bệnh Alzheimer, tăng động giảm chú ý (ADHD) và thậm chí là dị tật bẩm sinh. Thuốc trừ sâu cũng có khả năng gây hại cho hệ thần kinh, hệ thống sinh sản và hệ thống nội tiết.

Theo định nghĩa của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (United States Department of Agriculture), sản phẩm dán nhãn hữu cơ nghĩa là phải được sản xuất mà không có chất phụ gia tổng hợp như thuốc trừ sâu, phân bón hóa học và thuốc nhuộm và không được xử lý bằng dung môi công nghiệp. Vậy nên ăn thực phẩm sạch, hữu cơ, theo nghĩa đen là sạch nhất; nhưng thường những thực phẩm này lại quá đắt đỏ.

Những người ăn kiêng thích tìm kiếm hỗ trợ trực tuyến - và tìm kiếm thông qua phương tiện truyền thông xã hội.

Ăn kiêng dễ dàng khiến chúng ta rơi vào cảm giác cô lập. Hãy xem xét cách một người có chế độ ăn kiêng nhìn vào thực đơn trong một buổi tối đi chơi với bạn bè và nghĩ rằng, không có gì ở đây tôi có thể ăn! Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên, khi nghiên cứu cho thấy nhiều người ăn kiêng lên phương tiện truyền thông xã hội để được hỗ trợ và tìm kiếm động lực.

Đặc biệt, khi những người ăn kiêng thành công chỉ đăng những bức ảnh trước và sau của cơ thể mới được “tạo hình lại” bằng chế độ ăn kiêng, clean eating hay bằng một phương pháp khác như phẫu thuật thắt dạ dày, hút mỡ bụng… Thông thường, hình ảnh những người trong phòng tập thể dục khi họ tự hào khoe thành tích thể chất. Sau khi nhìn thấy hình ảnh bằng chứng lung linh đó, chẳng lạ khi mọi người cảm thấy được truyền cảm hứng.

Một cuộc khảo sát của những người từ Hoa Kỳ, châu Âu và châu Á cho thấy 73% số người tiêu dùng cho biết họ đã trả nhiều tiền hơn cho các sản phẩm được gắn nhãn sạch. Phong trào thực phẩm sạch vượt ra khỏi hàng tiêu dùng và cũng áp dụng cho các mặt hàng khác, chẳng hạn như các mặt hàng chăm sóc cá nhân.

Thậm chí, không ít người theo kiểu KOL (Key Opinion Leader - đây là những người có tầm ảnh hưởng trong một lĩnh vực nào đó) đăng hình ảnh của các chất bổ sung mà họ sử dụng với chế độ clean eating. Họ kêu gọi những người khác thử những thứ đó, từ đó tạo “động lực” cho các công ty mở rộng sản phẩm và tạo cảm hứng cho những người đang có mong muốn theo đuổi xu hướng ăn sạch.

Chế độ ăn kiêng cực đoan có thể “kích hoạt” chế độ ăn uống không điều độ. Theo các chuyên gia, những người có tiền sử rối loạn ăn uống đặc biệt dễ bị tổn thương trong việc ăn uống không lành mạnh dù đó là clean eating hay một chế độ thực dưỡng khác khuyến khích cắt bỏ mọi thứ.

Ăn sạch cũng giống như hầu hết các chế độ ăn kiêng khác, ở chỗ nó có thể khuyến khích mọi người ăn không lành mạnh ngay cả khi họ chỉ tiêu thụ thực phẩm thường được coi là tốt cho sức khỏe.

Tuy nhiên, ăn sạch có thể giúp bạn có một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm nhiều trái cây và rau, ít thịt đỏ và giảm tiêu thụ thực phẩm chế biến. Ăn theo cách đó thực sự có thể giúp sức khỏe tốt hơn. Cuối cùng, ăn sạch sẽ hỗ trợ sức khỏe tinh thần và cảm xúc cũng như thể chất của bạn.

Nếu bạn đang nghĩ về việc thử một chế độ ăn theo xu hướng clean eating, hãy làm theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng thay vì chỉ theo dõi tài khoản của những người ăn sạch trên Instagram hay Facebook. Nhiều người trong số họ thiếu đào tạo chính thức về thực hành ăn uống lành mạnh và vô tình có thể thúc giục mọi người làm những việc có hại cho sức khỏe.