Đối trọng Trung Quốc, Mỹ tìm ảnh hưởng ở Trung Đông bằng dự án đường sắt

Mỹ đang đàm phán với Ả Rập Saudi, Ấn Độ và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất về một dự án cơ sở hạ tầng giao thông lớn khi Washington tăng cường can dự với Trung Đông để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc.

Dự án sẽ bao gồm một mạng lưới đường sắt giữa các quốc gia vùng Vịnh và Ả Rập, được kết nối với Ấn Độ thông qua các tuyến đường vận chuyển từ các cảng trong khu vực.

Kế hoạch đã được Thái tử Ả Rập Saudi Mohammad bin Salman, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan, cùng những người đồng cấp Ấn Độ, Ả Rập Saudi và UAE thảo luận cuối tuần qua. Cuộc họp nhằm "thúc đẩy tầm nhìn chung về một khu vực Trung Đông an toàn và thịnh vượng hơn kết nối với Ấn Độ và thế giới", một thông báo của Nhà Trắng cho biết.

Ý tưởng này lần đầu tiên được nêu ra tại I2U2, một diễn đàn được thành lập vào năm 2021 dành cho Ấn Độ, Israel, Mỹ và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất để thảo luận về các dự án cơ sở hạ tầng ở Trung Đông. Riyadh đã được bổ sung tham dự vào các cuộc thảo luận gần đây hơn.

"Khái niệm cơ bản" của I2U2 là "kết nối Nam Á với Trung Đông và Mỹ thông qua thúc đẩy công nghệ kinh tế và ngoại giao", cố vấn Sullivan cho biết trong một bài phát biểu hôm 4/5 . "Chúng ta đã có một số dự án đang được tiến hành và một số bước thú vị mới kỳ vọng thực hiện trong những tháng tới."

Hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng là một phần trong chiến lược của Washington đối với Trung Đông, trong bối cảnh Washington được cho tìm cách coi Iran là mối đe dọa chung và thúc đẩy hợp tác giữa Israel và các quốc gia Ả Rập, trong đó Israel xung đột về vấn đề Palestine.

Động thái của Ả Rập Xê Út vào tháng 7/2022 nhằm mở không phận cho tất cả các máy bay dân sự - bao gồm cả máy bay của Israel, vốn đã bị cấm trước đó - phù hợp với những nỗ lực này. Tổng thống Mỹ Joe Biden ca ngợi quyết định này là "một bước quan trọng hướng tới việc xây dựng một khu vực Trung Đông hội nhập và ổn định hơn."

Thỏa thuận gần đây nhằm bình thường hóa quan hệ giữa Ả Rập Saudi và Iran đã bác bỏ những giả định của Washington về việc cô lập Tehran và củng cố quan hệ ngoại giao chính thức giữa Ả Rập Saudi và Israel. Mối quan hệ được cho là căng thẳng giữa ông Biden và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng gây ra một trở ngại.

Bên cạnh việc nối lại quan hệ Iran-Saudi vào tháng 3 do Trung Quốc làm trung gian mà Washington đứng ngoài cuộc đàm phán, Riyadh và Bắc Kinh đang hợp tác chặt chẽ hơn trong sáng kiến cơ sở hạ tầng Vành đai và Con đường của Trung Quốc, đồng thời hợp tác trong Tầm nhìn 2030, một kế hoạch nhằm giảm sự phụ thuộc kinh tế của Ả Rập Saudi vào dầu mỏ.

Thực tế là Trung Quốc phải nhập khẩu 70% hoặc hơn lượng dầu - từ đó tạo tiền đề cho mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau. Bắc Kinh coi Riyadh là một nguồn cung cấp năng lượng ổn định quan trọng cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, trong khi Trung Quốc cung cấp cho Ả Rập Saudi một thị trường xuất khẩu ổn định.

Mặt khác, Trung Đông có "ít giá trị" hơn đối với Mỹ, nơi mà sự độc lập về năng lượng do sự bùng nổ dầu đá phiến mang lại đã khiến Riyadh ít được ưu tiên hơn.