Ngọc Hà - Ký ức về đêm máy bay B-52 rơi

Ông Đỗ Sáng Luyện người dân làng Ngọc Hà kể với phóng viên về đêm máy bay B-52 rơi trên đất làng.

Năm 1972, ông Đỗ Sáng Luyện người dân làng Ngọc Hà, năm nay đã 81 tuổi. Ông vẫn nhớ như in ngày máy bay rơi của 45 năm về trước. Người già, trẻ nhỏ ở làng Ngọc Hà đã đi sơ tán gần hết. Khi ấy tôi 36 tuổi, được cắt cử ở lại giữ làng. Gần 23 giờ đêm ngày 27/12/1972, đây là chiếc máy bay cuối cùng chưa kịp cắt bom đã bị bộ đội Phòng không – Không quân Việt Nam bắn rơi. Khi đó làng Ngọc Hà toàn hoa nhìn rất rõ, đây là một bộ phận thân của máy bay. Tôi đứng ở ngay gần hồ này thì nhìn thấy một cái gì đó rất to và đỏ rực như quả cầu lửa lao từ phía Tây vào làng rồi rơi xuống hồ Hữu Tiệp. Khi nhìn thấy nó cháy và rơi xuống chúng tôi kinh hãi quá, nhưng rất may nó rơi xuống hồ. Anh em chúng tôi ôm nhau vui sướng hô vang bộ đội bắn rơi máy bay rồi.

Ông Phạm Đình Chính

Xác máy bay nằm giữa hồ. Mặt hồ được dọn dẹp sạch đẹp.

Ông Phạm Đình Chính, năm nay 82 tuổi cũng ở lại đêm đó cùng với ông Luyện, chia sẻ: 2 ngày sau Đại Tướng Võ Nguyên Giáp đến động viên bộ đội Phòng không – Không quân Việt Nam và Nhân dân Ngọc Hà tại điểm máy bay rơi. Bác chỉ đạo để nguyên xác máy bay tại đây làm điểm di tích lịch sử. Tại đây, trước đó 2 tháng một quả rốc két rơi xuống đúng vị trí hồ. Vị trí này trước đây không phải là hồ mà là 1 bãi người làng Ngọc Hà để chơi chim. Khi quả rốc két rơi xuống trước đã làm bùn, nước bắn tung téo lên cả mái nhà và tạo ra hồ.

Bà Phạm Thị Quý, nguyên Chính trị phó Trung đội tự vệ Ngọc Hà nhớ lại, chiến dịch rải thảm bom bằng máy bay B-52 của Mỹ trên bầu trời Hà Nội 12/1972 đã khiến một nơi thanh bình như làng Ngọc Hà cũng trở thành mục tiêu bắn phá. Làng hoa thành lũy thép và mỗi người dân là một chiến sĩ.

Góc gần nhất nhìn thấy máy bay trên mặt hồ.

Ký ức không phai mờ trong bà Quý là hình ảnh chiếc máy bay B-52 bị Tiểu đoàn 72, Trung đoàn 285 tên lửa phòng không bắn rơi vào đêm ngày 27/12/1972. Chiếc B-52 rơi vẫn còn nguyên bom trong mình.

Mặc dù cũng một vài người thiệt mạng, buồn đấy, nhưng thấy giặc thua tôi vui lắm. Bom B-52 rơi vãi khắp làng. Tôi thấy tự hào về chiến công của Bộ đội không quân của ta quá giỏi, nếu không 100 quả bom mà nổ thì cả làng Ngọc Hà xóa sổ. Ngay hôm đó, bộ đội công binh được cử đến giúp dân tháo gỡ bom. Bà Quý kể thêm.

Với những người dân Ngọc Hà được chứng kiến máy bay rơi họ đều tự hào về chiến thắng của quân và dân ta trong Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không. Trong đó, người dân góp một phần bé nhỏ giữ đất, giữ làng trong chiến tranh.

Phát huy giá trị văn hóa của di tích

Ông Nguyễn Công Thuần và ông Lê Sỹ Thành trao đổi về lịch sử di tích của Hồ B-52 và công tác bảo vệ, giữ gìn, tôn tạo.

Ông Nguyễn Công Thuần, Chủ tịch Hội cựu chiến binh (CCB) phường Ngọc Hà, chia sẻ: Tuy không phải là người Ngọc Hà, nhưng ông đã từng công tác trong ngành quân đội và nghỉ hưu tại phường. Ông được tín nhiện làm Trưởng ban Tuyên giáo phường kiêm Chủ tịch Hội CCB, tự hào về Ngọc Hà, nơi địa chỉ đỏ trong đánh chặn âm mưu của giặc Mỹ bắn máy bay B-52 ở chiến dịch Điện Biên Phủ trên không vào Hà Nội. Hồ Hữu Tiệp người dân Ngọc Hà còn gọi với cái tên thân quen là Hồ B-52. Ông đã tuyên truyền cho nhiều người, nhất là thế hệ trẻ biết về lịch sử của Hồ B-52. Trong dịp kỷ niệm 45 năm ông đã viết 1 bài tuyên truyền về giá trị lịch sử của hồ B-52.

Ông Lê Sỹ Thành vừa tổ chức dọn dẹp vệ sinh, trồng cây bên hồ, làm đẹp cảnh quan di tích chia sẻ: Năm 1972, khi ấy tôi 10 tuổi. Nhà tôi không đi sơ tán, đêm ấy tôi nhìn thấy nó (máy bay B-52) bay qua mái nhà tôi đỏ rực rồi rơi xuống hồ. Chúng tôi thấy rất vinh dự tự hào về làng mình có máy bay B-52 rơi. Tôi thấy mình phải có trách nhiệm bảo vệ di tích nên muốn dọn dẹp trang trí cho đẹp, giữ gìn di tích.

Hồ được trồng hoa, tôn tạo đẹp.

Hàng ngày các con, em của làng đi học, dạo chơi quanh hồ đều được ngắm và ghi nhớ lịch sử của cuộc đấu và chiến thắng Điện Biên Phủ trên không.

Bản thân ông Luyện, còn đứng ra hàng ngày dọn rác, xung quanh và dưới lòng hồ, trông coi di tích. Những ngày này, chuẩn bị kỷ niệm 45 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không nhiều du khách nước ngoài đến đây tham qua, người dân Ngọc Hà không chỉ dọn vệ sinh, mà còn trang trí cho di tích đẹp để khách đến họ thấy được Việt Nam trân trọng giá trị của lịch sử ra sao.

Nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của di tích lịch sử Hồ B-52, Đảng ủy và chính quyền phường Ngọc Hà từ lâu đã quyết định xây dựng trường Tiểu học Ngọc Hà ngay cạnh Hồ B-52. Hiện nay, cứ mỗi buổi sáng thứ hai chào cờ thầy và trò của trường lại hướng ra di tích lịch sử Hồ. Những giờ học thực hành giáo dục truyền thống yêu nước, các thày, cô giáo thường dẫn các cháu học sinh vòng quanh hồ, kể lại truyền thống anh hùng của các thế hệ ông cha chiến đấu năm xưa đánh máy bay Mỹ trên bầu trời Hà Nội, nhằm nhắc học sinh phải cố gắng học tập lao động, tu dưỡng thành con ngoan, trò giỏi.

Di tích lịch sử Hồ B-52 đã trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước, nhắc nhở mọi người “uống nước nhớ nguồn”, trách nhiệm hơn với quê hương, đất nước, đặc biệt là thế hệ trẻ.