Nhìn từ vụ kiện bài thơ “Gánh mẹ”

Vụ tranh chấp bản quyền bài thơ “Gánh mẹ” diễn ra từ năm 2019 khi ông Trương Minh Nhật khẳng định ca khúc “Gánh mẹ” có phần lời là bài thơ cùng tên của ông, bị sử dụng không xin phép. Đặc biệt, ca khúc này còn được sử dụng làm bài hát trong phim “Lật mặt 4”.

Tuy nhiên phía ca sĩ Quách Beem lại khẳng định bài hát này do anh sáng tác năm 2013 được Cục Bản quyền tác giả cấp chứng nhận bản quyền vào năm 2014. Hai bên đưa nhau ra tòa, tháng 12/2019, Tòa án Nhân dân TP Hồ Chí Minh thụ lý vụ việc.

Sau rất nhiều lần xét xử, vào tháng 4/2022, HĐXX đã tuyên công nhận ông Trương Minh Nhật là tác giả bài thơ “Gánh mẹ”.

Theo tòa, căn cứ tài liệu các bên cung cấp đủ cơ sở kết luận nguyên đơn là chủ sở hữu phần lời ca khúc “Gánh mẹ”. Do không có tranh chấp nên HĐXX không xem xét phần nốt nhạc cùng những phần khác trong bản nhạc. Bản án buộc nhạc sĩ Quách Beem tạm ngưng khai thác bài thơ “Gánh mẹ”; khắc phục thông tin sai lệch trong hồ sơ đăng ký bản quyền.

Phải nói là việc trả lại bài thơ “Gánh mẹ” về với chính chủ đã đi một chặng đường dài và nhiều gian truân. Trước đó, khi tác phẩm được phổ biến và trở nên nổi tiếng, một tài khoản Facebook có tên là Trương Minh Nhật lên tiếng khẳng định bài thơ “Gánh mẹ” do người này sáng tác bị nhạc sĩ Quách Beem (tên thật là Đoàn Đông Đức) "đạo" để viết thành ca khúc cùng tên.

Ông Nhật đưa ra bằng chứng, bài thơ “Gánh mẹ” từng được ông sáng tác vào tháng 7/2014 và chia sẻ công khai trên mạng xã hội để bạn bè cùng đọc.
Nhạc sĩ Quách Beem thì khẳng định: "Tôi ca nhạc sĩ Quách Beem - tác giả của bài hát “Gánh mẹ” và có đầy đủ giấy tờ hợp pháp về bản quyền. Bài hát “Gánh mẹ” được tôi sáng tác, ký âm ngày 25/10/2013 và được Cục Bản quyền tác giả của Bộ VHTT&DL cấp phép vào tháng 11/2024".

Vụ tranh chấp trở nên lùm xùm suốt một thời gian dài, nhiều tranh cãi “tay đôi” của hai bên đã diễn ra trên mạng xã hội. Cả ông Trương Minh Nhật và nhạc sĩ Quách Beem đều khẳng định họ mới chính là tác giả duy nhất của “Gánh mẹ”.

Điểm yếu của nhà thơ Trương Minh Nhật là ông không đăng ký bản quyền tác phẩm, vì bấy lâu nay nhà thơ sáng tác có mấy ai đăng ký bản quyền. Trong khi đó nhạc sĩ Quách Beem lại có đủ thế mạnh về chiếc giấy bản quyền bài hát. Một cuộc phân tích ngữ nghĩa ca từ, thể thơ đã được đưa ra cũng chỉ để tìm tác giả cho bài thơ đó. Rất may sau 3 năm mòn mỏi theo kiện, ông Trương Minh Nhật cũng đã khẳng định được chủ quyền tác giả cho bài thơ của mình.

Không nặng nề đòi quyền lợi vật chất sau vụ kiện, điều nhà thơ Trương Minh Nhật bằng lòng với sự thật được chứng minh, bài thơ được trả về với chính chủ. Thắng lợi của vụ kiện cũng là niềm vui của giới văn chương, cũng là bài học để cho các tác giả sáng tạo cần chú ý hơn việc đăng ký bản quyền sáng tác, để tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả theo Luật Sở hữu trí tuệ.