Thường vụ Quốc hội nêu quan điểm về phân cấp phê duyệt hợp đồng dầu khí

Hai loại ý kiến khác nhau

Trình bày báo cáo về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Dầu khí (sửa đổi), liên quan đến thẩm quyền phê duyệt hợp đồng dầu khí, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết hiện có hai loại ý kiến.

Ý kiến thứ nhất cho rằng, hợp đồng chia sản phẩm dầu khí có cấu trúc nội dung phức tạp do đặc thù của hoạt động dầu khí. Trong bối cảnh hiện nay thực hiện hoạt động dầu khí ngày càng hội nhập và đã có nhiều thay đổi so với thời điểm ban hành Luật Dầu khí năm 1993, cần có cơ chế mới về phê duyệt hợp đồng dầu khí bảo đảm tính chủ động cũng như nâng cao vai trò, trách nhiệm của Bộ Công Thương và Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) trong quá trình triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, việc giao PVN phê duyệt hợp đồng dầu khí không bảo đảm khách quan trong trường hợp PVN tham gia với tư cách nhà thầu độc lập ký kết hợp đồng dầu khí. Vì vậy, đề nghị tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội theo hướng quy định Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt nội dung chính của hợp đồng dầu khí; giao Bộ Công Thương phê duyệt nội dung hợp đồng dầu khí, trên cơ sở đó, PVN ký kết và quản lý hợp đồng dầu khí; đồng thời, bỏ quy định về Chính phủ ban hành hợp đồng dầu khí mẫu để bảo đảm sự thống nhất về chính sách.

Loại ý kiến thứ hai nhấn mạnh hợp đồng chia sản phẩm dầu khí là thoả thuận pháp lý quan trọng giữa Nhà nước và nhà thầu ký kết hợp đồng dầu khí, ràng buộc quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia tìm kiếm thăm dò, khai thác tài nguyên dầu khí quốc gia, có tính chất dài hạn với nhiều nội dung đặc thù có liên quan đến quốc phòng, an ninh, chủ quyền, mặt biển... Vì vậy, cần thiết quy định Thủ tướng Chính phủ phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng dầu khí.

Ngoài ra, Dự Luật đã được thiết kế theo tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, Thủ tướng Chính phủ chỉ quyết định một số nội dung quan trọng như: Phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu ký kết hợp đồng dầu khí, nội dung hợp đồng dầu khí…; các nội dung khác giao Bộ Công Thương và PVN thực hiện. Đây cũng là phương án Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3.

"Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng thống nhất quy định Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt nội dung chính của hợp đồng dầu khí; giao Bộ Công thương phê duyệt nội dung hợp đồng dầu khí, trên cơ sở đó, PVN ký kết và quản lý hợp đồng dầu khí; bỏ quy định về Chính phủ ban hành hợp đồng dầu khí mẫu để bảo đảm sự thống nhất về chính sách; đồng thời không cần quy định về việc tách riêng khoản thuế tài nguyên và thuế xuất khẩu dầu khí nộp về ngân sách nhà nước trước khi thực hiện thu nộp ngân sách nhà nước khoản chênh lệch giữa doanh thu và chi phí thực hiện hoạt động này"- Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cho biết

Đánh giá kỹ ưu, khuyết của từng phương án

Đánh giá dự thảo Luật đã có chất lượng hoàn thiện tốt, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị cần tiếp tục rà soát tổng thể mục tiêu, quan điểm, định hướng chính sách lớn của dự luật đến nay đã đạt được mức độ nào; rà soát, đánh giá khi ban hành luật sửa đổi có giải quyết được những vướng mắc, tồn tại hiện nay và liệu có phát sinh thêm bất cập gì không... 

Về thẩm quyền phê duyệt hợp đồng dầu khí, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị nghiên cứu thêm để thiết kế phương án phù hợp. Bởi, theo phương án 1 thì có bất cập là chưa rành mạch thẩm quyền, chưa rõ trách nhiệm. Theo Chủ tịch Quốc hội, hợp đồng rất quan trọng, ràng buộc trách nhiệm và nghĩa vụ, có tính chất dài hạn hàng chục năm, quá trình đó có thể có tranh chấp, rủi ro, quy định thành 2 bước phê duyệt thì sau này ai chịu trách nhiệm?.

“Một việc chỉ nên giao một người. Giờ PVN trình lên Bộ và Bộ lại trình Thủ tướng và xin ý kiến các nơi trước khi phê duyệt rồi lại xuống Bộ duyệt nữa thì chưa rành mạch trách nhiệm giữa Thủ tướng và Bộ Công thương, chưa rõ cải cách hành chính” – Chủ tịch Quốc hội nêu ý kiến. Đồng thời gợi ý, “nên chăng Thủ tướng phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng, còn phân cấp thì luật quy định nguyên tắc cơ bản để Bộ Công Thương chịu trách nhiệm”.

Tại phiên họp, nêu quan điểm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc cho rằng, tất cả các tranh chấp đều liên quan đến hợp đồng. Với tầm quan trọng như vậy nên để Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Hoạt động dầu khí liên ngành, đa ngành, đa lĩnh vực, Bộ công thương không thể tự quyết được và quyết thì phải có hội đồng gì đấy. Phương án 2 là hợp lý.

Giải trình thêm, Tổng Giám đốc PVN Lê Mạnh Hùng nhấn mạnh, hợp đồng dầu khí là mối quan hệ giữa nhà nước với nhà thầu dầu khí, nên trước khi PVN ký kết thì phải được cơ quan quản lý nhà nước phê duyệt. PVN đề nghị luật quy định rõ trình tự và nội dung hợp đồng phải được phê duyệt. Nên thống nhất thẩm quyền phê duyệt và thủ tục phê duyệt ngắn gọn.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cũng nêu quan điểm, hợp đồng dầu khí là thỏa thuận ràng buộc pháp lý giữa Nhà nước và nhà đầu tư (nhà thầu dầu khí) có thời hạn rất dài (hơn 30 năm), có nhiều nội dung đặc thù liên quan đến quốc phòng, an ninh, chủ quyền, mặt biển,... Hơn nữa, các điều khoản của hợp đồng dầu khí liên quan mật thiết với nhau, do đó rất khó phân định các điều khoản chính, điều khoản phụ. Do vậy, việc quy định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng dầu khí là phù hợp thực tiễn hoạt động dầu khí tại Việt Nam.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị tiếp tục rà soát căn cứ pháp lý, thực tiễn, đánh giá đầy đủ, toàn diện các tác động, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, đánh giá kỹ ưu, nhược điểm của 2 loại ý kiến phân cấp phê duyệt hợp đồng dầu khí và xin ý kiến của Hội nghị đại biểu quốc hội chuyên trách các đoàn đại biểu Quốc hội để lựa chọn phương án phù hợp. Trong đó, lưu ý về đảm bảo phân cấp cụ thể, minh bạch, làm rõ trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương.